Door Michiel Peeters

Ondanks het natte weer mag Dodenherdenking 2024 als een warme en bijzondere heugenis opgetekend worden. Louis van Suijlekom, voorzitter Heemkundekring Made & Drimmelen, verhaalde over de vier neergehaalde vliegtuigen boven het grondgebied van de toenmalige gemeente in zijn toespraak in de Protestantse Kerk van Drimmelen dorp. Hij kwam met een verrassend nieuw feit boven tafel: De vliegtuigcrash, 24 op 25 mei 1944, aan de Dahliastraat bij Oud Drimmelen.

“Kwam na wat historisch gevlooi tot de ontdekking dat de lijst met Engelse en Canadese gesneuvelde militaire bevrijders niet compleet is. Nog tien jonge vliegers moet Made en Drimmelen dorp in haar annalen bijschrijven.”

Bijschrijven

Naast de vier bekende bevrijders moeten voortaan op de lijst van omgekomen WO II-burgers, Poolse, Engelse en Canadese militairen in de voormalige gemeente Made & Drimmelen ook de volgende namen staan: John Stuart Mee Bromley, Douglas Leslie McLeish, Thomas Rawlinson, Arthur John Murphy, James Raymond Henry Cochrane, Sdiney Glen Peterson, Joseph Thomas Lloyd Le Blanc, Norman Allan Marston, William John White en Eric Benjamin Wilson uit Rhodesië.

De Dodenherdenking in Made begon traditioneel met een matig bezochte kranslegging bij het Poolse oorlogsmonument in het gemeentepark aan de Adelstraat door afgevaardigden van gemeente Drimmelen en veteranen uit Made. Janneke den Ridder-van Dongen blies de taptoe.

Verscholen Dorp en absolute stilte

In de Protestantse kerk aan de Herengracht werd het verhaal ‘Vrijheid Verteld’ door wethouder Jürgen Vissers, Anton Braat namens het comité 4-5 mei, Louis van Suijlekom sinds tien weken inwoner van Made, scout Thijs van Beijnen, Martin Looije, Monique en Serena den Otter. Het muzikale duo Blijde Kleingeld en Wim van Kuik zorgden voor gepaste en mooie muzikale ondersteuning.

Vissers haalde een vers, gemaakte vakantieherinnering met zijn jonge gezin naar boven. “Wil in zo’n weekje altijd wel een beetje manoeuvreren om voor iedereen een leuk programma te maken. Niet een hele week zwembad, altijd op de wifi of boswandelingen maken. Nee voor ieder wat wils. Wij gingen naar het Verscholen Dorp bij Vierhouten in de gemeente Nunspeet. Een ondergrondse en deel bovengrondse locatie waar anderhalf jaar lang in oorlogstijd zo’n honderd mensen zich verscholen. Het dagelijkse leven was sterk gereguleerd. De bewoners, jong en oud, lazen veel, er werd onderwijs gegeven en tante Cor zorgde voor voldoende eten en drinken. Maar het meest indrukwekkende was: alles moest in absolute stilte gebeuren. Heel de dag moest er gefluisterd worden. Elke dag weer. Mensen zaten op elkaar en dat leidde natuurlijk tot irritaties en spanningen. Bewoners kregen de ‘boskolder’ (zenuwachtig, angstig en agressief gedrag). Bij toeval werd het ‘dorp’ ontdekt door twee jagende SS’ers. Zij haalden versterking om het dorp binnen te vallen. Gelukkig konden veel mensen al eerder ontkomen. Acht joden werden opgepakt en ter plekke geëxecuteerd. Dat verhaal over de noodzakelijke stilte, zelfs voor speelse, ruziënde kinderen, is het maken van een noodzakelijke herinnering, een verhaal dat doorverteld moet worden.”

Wethouder Jürgen Vissers sloot af met het gedicht ’Stil’ van Ida Vos dat in het Verscholen Dorp prominent geschreven wordt, voordat hij iedereen veel vrijheid toewenste.

Later werden er nog bloemen gelegd door afgevaardigden van het gemeentebestuur, veteranen en familieleden bij het oorlogsmonument aan de kop van de Herengracht en door veteraan Geert Snellen bij het Biesbosch Boerenverzetsmonument bij Ons Dorpshuys. Thijs Hillen blies de Taptoe in Drimmelen dorp.

Stil

Wees stil

Want niemand

Mag je horen

Wees stil

Ondergedoken

Kind

Je naam je huis

Heb je verloren

Zorg dat men niet

Je lichaam vindt